राप्रपामा ‘गीता कसम’को राजनीति

कार्यकर्तालाई विश्वास दिलाउने र हिन्दुत्वको नारालाई बुलन्द पार्ने कोसिस

राप्रपाबाट निर्वाचित सांसद राजेन्द्र लिङ्देन एमालेमा प्रवेश गर्ने चर्चा भएपछि अध्यक्ष कमल थापा र उनी ताप्लेजुङको पाथीभरा पुगे । र, एक–अर्कोमा नछुट्टिने कसम खाए । राप्रपा अध्यक्ष थापा बुधबार फेरि कसमकै भर परेका छन्, राप्रपा एकतासभामा । राप्रपा र राप्रपा (संयुक्त)को एकतासभामा थापाले गीतालाई छोएर कसम खाएसँगै यसले संस्थागत रूप नै लिएको छ ।

राप्रपाका अध्यक्षत्रय थापा, पशुपति शमशेर राणा र डा प्रकाशचन्द्र लोहनीले राष्ट्रिय सभागृहमा भेला भएका कार्यकर्तामाझ श्रीमद्भागवत गीता छोएर पार्टी नफुटाउने कसम खाएका छन् । हिन्दू धर्मप्रति आस्था व्यक्त गरेको भनिए पनि पार्टीपंक्तिले नेतात्रयको कसमलाई उनीहरूबीच अझै विश्वासको वातावरण नबनेको अर्थमा बुझेको छ ।

राप्रपाको एकीकरण समारोहको सुरुवातमा बोलेका अध्यक्ष थापाले कोटको खल्तीबाट हातेपुस्तिका आकारमा रहेको गीता निकालेर हातमा राखे र छोएर कसम खाए, ‘म अब उप्रान्त पार्टी फुटाउने छैन ।’ उनले बाचा गरिरहँदा राष्ट्रिय सभागृहमा जम्मा भएका राप्रपाका कार्यकर्ताले ताली मात्रै बजाएनन्, बरु केहीबेर उफ्रदै नाचे पनि । एकीकरण कार्यक्रम सुरु नहुँदै सभाहलभित्र राप्रपा कार्यकर्ताले अब उपरान्त पार्टी नफुटाउने बाचा गर्न शीर्ष नेतासँग माग गर्दै होहल्ला गरेका थिए । हल्ला साम्य पार्न कार्यक्रम सञ्चालकलाई धौधौ परेको थियो ।

अध्यक्ष थापाले हिन्दू धर्ममा गीताको स्थान महत्वपूर्ण भएको भन्दै आफूहरूले गरेको बाचामा कुनै सन्देह नराख्न पनि आग्रह गरे । चार वर्षअघि आफू राप्रपाको अध्यक्षमा निर्वाचित भएलगतै पार्टी फुटेको भन्दै उनले आफ्नो कार्यकाल सकिनै लाग्दा एकीकरण भएकोमा खुसी व्यक्त गरे । ‘पार्टी फुटेसँगै मैलै एकीकरणका लागि प्रयास थालेको थिएँ,’ थापाले थपे, ‘अब हामी कहिल्यै नफुट्ने गरी एकीकरण भएका छौँ ।

यो एकीकरणलाई सामान्य रूपमा नलिनुहोला ।’ उनले राप्रपाको एकीकरण पार्टीका आमकार्यकर्ताको चाहाना मात्रै नभई देशको आजको आवश्यकता पनि देखिएको दाबी गरे । त्यसपछि सम्बोधन गर्ने क्रममा अर्का अध्यक्ष डा। लोहनीले पनि गीता छोएर भने, ‘अब राप्रपा फुट्ने छैन ।’ कार्यक्रमलाई सम्बोधन गरेका अर्का अध्यक्ष पशुपति शमशेर राणाले सुरुवातमा गीता छोएनन् ।

सम्बोधन गरेर हिँडेका राणालाई कार्यकर्ताले गीता छोएर बोल्न हुटिङ गरे । त्यसपछि उनी पोडियम फर्के र गीता छोए । र, उनले पनि राप्रपा अब नफुटने बचनबद्धता व्यक्त गरेका थिए । उनले राप्रपाको एकीकरण समयको माग भएको जिकिर गर्दै अब कसैले चाहँदैमा नफुट्ने बताए । राप्रपा विगतमा एक भएर जाँदा ०४६ पछि पनि संसद्मा राम्रो उपस्थिति जनाउन सफल भएको दृष्टान्त उल्लेख गर्दै पुनः एक भएर एउटा लामो नयाँ यात्राको सुरुवात गरेको बताए । ‘पार्टी एकीकरणलाई तपार्इंहरूले चानचुने रूपमा नलिनुस्,’ राणाले भने, ‘यसले मुलुकमा ठूलै फेरबदल ल्याउनेछ ।’

उनले सरकारको तीव्र आलोचना गर्दै परराष्ट्र नीतिमा सन्तुलन राख्न नसकेको आरोप लगाए । ‘आज हिन्दुस्तान हामीसँग सन्तुष्ट छैन,’ राणाले थपे, ‘चीन पनि पूरै खुसी छ जस्तो मलाई लागेन । अनि अमेरिकालाई एमसिसी काण्डमार्फत चिढाइरहेका छौँ ।’

कसमको राजनीति किन ?
राप्रपा एकीकरणका वेला बराबरी हैसियतमा तीन अध्यक्ष रहने भनिएको छ, तर कुन बैठकको अध्यक्षता कसले गर्ने तोकिएको छैन । दुई पार्टी एकतापछि केन्द्रीय समितिदेखि सबै निकायको भागबन्डाको मोडालिटी स्पष्ट छैन । अध्यक्ष थापा राष्ट्रियताको मामिलामा नेकपासँग निकट छन् भने अर्का अध्यक्ष राणा लोकतन्त्रको सन्दर्भमा कांग्रेस र मधेसकेन्द्रित दलसँग निकट छन् । अन्तरिम विधानका विषयमा थापा र राणा–लोहनीबीच २४ फागुनको छलफलमा कुराकानी नमिल्दा झन्डै पार्टी एकता भाँडिएको थियो । योसँगै नेतात्रयबीच व्यक्तिगत तहमा व्यक्तित्वको टकराव छँदै छ । अझ बुधबार नेतात्रयले गीता छोएर कसम खानुलाई अविश्वासको परिणामका रूपमा पार्टीपंक्तिले बुझेको छ ।

तर, राप्रपाका प्रचार विभाग प्रमुख मोहन श्रेष्ठले कसम खानुपर्ने परिस्थितिलाई हिन्दू राजनीतिसँग जोडेर हेर्नुपर्ने बताए । ‘हामीले हिन्दू राष्ट्रका लागि राजनीति गरिरहेका छौँ र भगवानलाई आत्मसात गरेर अघि बढेका छौँ,’ श्रेष्ठले नयाँ पत्रिकसँग भने, ‘हिन्दू राष्ट्रप्रति हाम्रा नेतात्रयको विश्वास र प्रतिबद्धताका रूपमा यसलाई बुझ्नुपर्छ ।’ उनले पार्टी पंक्तिले अब गीता छोएर शपथ खाने अवस्था हुने पनि बताए । ‘गीता हाम्रो आस्थाको प्रतीक हो, पार्टीका सबै शपथग्रहण कार्यक्रममा, समारोहमा पार्टीले गीता छोएर कसम खाने नियम बनाउन सक्छ,’ श्रेष्ठले भने ।

पछिल्लोपटक ५ मंसिर ०७३ मा एकीकरण गरेका राप्रपा घटकहरू एक वर्ष नबित्दै फुटेका थिए । २२ साउन ०७४ मा तत्कालीन सरकारबाट बाहिरिने कि नबाहिरिने विवादले राप्रपा फुटेको थियो । ६ मंसिर ०७३ मा एकीकरणपछि ६ फागुन ०७३ मा राप्रपाले महाधिवेशन गरेको थियो । महाधिवेशनबाट थापा अध्यक्षमा निर्वाचित भएका थिए । महाधिवेशनको पाँच महिनापछि फुटेको राप्रपामा गत शनिबार पुनः एकीकरण गर्ने सहमति भएको थियो । यसका लागि १० बुँदे सहमति गरेका राणा, लोहनी र थापा अब एकीकृत राप्रपाको अध्यक्ष भएका छन् ।

सरकारप्रति आक्रामक, कांग्रेसको चर्को आलोचना
एकीकरण समारोहमा राप्रपाका नेताहरूले सरकारको कडा आलोचना गर्दैै सतारुढ दल नेकपा अधिनायकवादतर्फ उन्मुख हुँदै गएको आरोप लगाए । पूर्वप्रधानमन्त्री लोकेन्द्रबहादुर चन्दले सरकारका कारण गाउँ–गाउँमा निराशा फैलिएको बताउँदै त्यसको सशक्त प्रतिरोध गर्नुपर्नेमा जोड दिए । राप्रपा अध्यक्ष राणाले सरकार भ्रष्टारचारमा डुबेर दुसित नै हुन थालेको आरोप लगाए । शान्ति पक्रियामा आएपछि लडाकुको क्यान्टोमेन्टबाट सुरु भएको भ्रष्टाचार अहिले ललिता निवास प्रकरणसम्म पुगेको आरोप लगाए । त्यस्तै, अर्का अध्यक्ष थापाले सरकार, सतारुढ नेकपा र प्रमुख प्रतिपक्षी कांग्रेस सत्तामा रहुन्जेल यसैगरी भ्रष्टाचार भइरहने दाबी गरे । उनले राप्रपाले अब त्यसको विकल्पमा देशव्यापी अभियान चलाउने बताए । राप्रपा नेताहरूले प्रमुख प्रतिपक्षी कांग्रेसले सशक्त भूमिका निर्वाह गर्न नसकेको आरोप लगाएका छन् ।

गीता समातेर कमल थापाले
भने– अब पार्टी फुटाउने छैन
यो गीता हातमा राखेर कसम खान्छु राप्रपालाई अब फुट्न दिन्नँ । हिन्दू धर्म मान्ने तपाईं हाम्रा लागि यो गीता कसम महत्वपूर्ण हुन्छ । पार्टीका अन्य दुई अध्यक्ष पशुपति शमशेर राणा र डा। प्रकाशचन्द्र लोहनीले पनि पार्टी नफुटाउने प्रतिज्ञा गरिसक्नुभएको छ । यसअघि पार्टी फुटका तितामिठा घटनालाई बिर्सिन्छौँ सबै कार्यकर्तालाई त्यही ढंगले व्यवहार गर्छौँ। मेरो तर्फबाट त्यसमा कुनै कमजोरी हुने छैन । विगतका आग्रह–पूर्वाग्रहबाट माथि उठौँ, एक–अर्काप्रति सम्मान गर्दै सामूहिक नेतृत्वको भावनाअनुसार दृढताका साथ अघि बढौँ । विगतमा पटक–पटक फुटेका कारण कार्यकर्ता र शुभचिन्तकले फेरि फुट्दैन भन्नेमा विश्वास गरेका छैनन् । अब फुट्न दिन्नौँ भनेर अघि बढ्नुपर्छ । म आफ्नोतर्फबाट हातमा यो गीता राखेर कसम भन्छु, अब पार्टी फुटाउने छैन ।

के गर्छन् सुनील थापा ?
राप्रपाको एकीकरण कार्यक्रममा पुरानादेखि नयाँ नेता देखिए पनि पूर्वप्रधानमन्त्री सूर्यबहादुर थापाका छोरा एवं पूर्वमन्त्री तथा संयुक्तका महामन्त्री सुनीलबहादुर थापा देखिएनन् । शनिबार एकीकरणमा हस्ताक्षर हुँदा विराटनगरमा रहेका थापा बुधबार काठमाडौंमै रहे पनि एकीरणसभामा सहभागी भएनन् । बुधबार बिहान राप्रपा अध्यक्ष राणाले थापालाई महाराजगन्जस्थित निवासमा बोलाएर सम्झाएका थिए । तर, थापाले आफैँले हस्ताक्षर गरेको संविधान र अहिलेको राजनीतिक व्यवस्थालाई चुनौती दिँदै गणतन्त्र र संघीयताको विरोधमा जान नसकिने धारणा राखेको बुझिएको छ । उनले परिवर्तनलाई आत्मसात् नगरे पार्टी बहिष्करणमा पर्ने चेतावनी दिँदै आएका थिए ।

राणा निकट नेताका अनुसार थापाले सार्वभौमसत्ता जनतामा आइसकेको अवस्थामा केही नेताका कारण यो व्यवस्था नै ढाल्नुपर्ने अवस्था नरहेको तर्क बुधबार पनि राखेका थिए । ‘अहिले संविधानको विपक्षमा जाने होइन, संविधानलाई संस्थागत गर्दै जनादेशअनुसार, अघि बढ्नुपर्छ,’ थापाको भनाइ थियो, ‘बुबाको राजनीतिक लाइन निरन्तरतासहितको स्थायित्वमा म प्रतिबद्ध छु । परिवर्तनलाई आत्मसात गरेर बृहत् प्रजातान्त्रिक मोर्चामार्फत लोकतन्त्रको रक्षा गर्नुपर्ने वेलामा जनविरोधी एजेन्डामा जानु पार्टी र देशको हितमा छैन ।’ तर, थापाले हिन्दू राष्ट्रका पक्षमा आफू रहेको जनाउ राणालाई दिएका छन् ।

थापा संविधानसभामा निर्वाचित सदस्य थिए भने संविधान घोषणा हुँदा वाणिज्य तथा आपूर्तिमन्त्री थिए । त्यतिवेला राप्रपाले गणतन्त्र र संघीयताको पक्षमा मतदान गरेको थियो । उनीनिकट नेता एवं संयुक्तका प्रवक्ता किरण गिरीले भने थापा पर्ख र हेरको अवस्थामा रहेको र पार्टीभित्रै रहेर घटनाक्रमलाई नियालिरहने बताए । ‘पार्टी एकीकरणको सबै प्रक्रिया कसरी अघि बढ्छ भन्नेमा उहाँ हुनुहुन्छ, राप्रपाको भविष्यप्रति उहाँ चिन्तित हुनुहुन्छ,’ गिरीले भने ।

केही महिनाअघि राप्रपा ९संयुक्त०को बैठकमा उनले पार्टीले गणतन्त्रको बाटोमा जानुपर्ने धाराण राखेका थिए । एकीकृत राप्रपाले भने सबै धर्मको धार्मिक स्वतन्त्रतासहितको सनातन हिन्दू राष्ट्र र संसद् मातहत रहने गरिएको राजसंस्थालाई आफ्नो मूल एजेन्डा बनाएको छ ।राप्रपाका वरिष्ठ नेता दीपक बोहोराले महामन्त्री थापासँग आफ्नो संवाद भइरहेको दाबी गर्दै उनी पार्टीमा सक्रिय रहने जिकिर गरे । ‘सुनील थापाजीको पार्टीका नीति नियममा आपत्ति छ भन्ने मैले बुझेको छैन, उहाँसँग मेरो कुरा भइरहेको छ,’ बोहोराले भने, ‘उहाँ हाम्रै पार्टीमा हुनुहुन्छ, सक्रिय हुनुहुन्छ ।’

२०७६ फाल्गुण २९ बिहीबारको नयां पत्रिकामा प्रकाशित-https://www.nayapatrikadaily.com/news-details/38509/2020-03-12