राजपा–समाजवादी एकता - ‘टप टेन’ नेता मै समस्या

राजपा नेपाल र समाजवादी पार्टीबीच एकतामा शीर्ष नेताकै व्यवस्थापन बाधक बनेको छ । दुवै पार्टीका नेताहरूले प्रयास भइरहेको र चाँडै एकता हुने दाबी गरे पनि झन्डै डेढ वर्षदेखिको कसरत अझै निष्कर्षमा पुग्न सकेको छैन । पछिल्लोपटक भने दुवैतर्फका शीर्ष १० नेताको व्यवस्थापन उल्झनजस्तो देखिएको छ । एकताका लागि संवादमा रहेका दुवैतर्फका नेताहरूका अनुसार सैद्धान्तिक सहमति बनिसकेको छ । फेरि एकतामा ढिलाइ किन रु राजपा र समाजवादीकै नेताहरू अनौपचारिक संवादमा भन्छन्, ‘एकीकरणका लागि दुवै पक्ष तयार छन् । र, मूल कुरा दुवैतिरका शीर्ष नेतृत्वको व्यस्थापनमा अड्किएको छ ।’ शीर्ष नेतृत्वको व्यवस्थापन नै एकतामा सबैभन्दा पेचिलो मुद्दा बनेको छ । 

उठ्न खोज्दै थरुहट आन्दोलन

थारूवान राष्ट्रिय मोर्चाले सोमबार साँझ मसाल जुलुस निकाल्यो । पश्चिम तराईमा नवलपरासीदेखि कञ्चनपुरसम्म दुई दिन बन्दको घोषणा पनि मोर्चाको आन्दोलनको कार्यक्रमभित्र परेको छ । १७ फागुनमा बाँकेको कोहलपुरमा सम्पन्न मोर्चाको सम्मेलनले प्रचारात्मक आन्दोलनका कार्यक्रम तय गरेको थियो । त्यसैअनुसार सोमबार मसाल जुलुस निकालेको हो । अहिलेलाई प्रचारात्मक आन्दोलनमा उत्रे पनि थरुहट आन्दोलनलाई फेरि उठाउने कोसिस भएको छ । र, यसको नेतृत्व गरिरहेका छन्, लक्ष्मण थारू । 

के गर्दै छन् सिके राउत ?

पृथकतावादी धारको राजनीति त्यागेका डा। सिके राउत नेतृत्वको जनमत पार्टीको काठमाडौं मित्रपार्कस्थित सम्पर्क कार्यालयमा ताला झुन्डिएको छ । दुई महिनादेखि सम्पर्क कार्यालय खुलेको छैन । जनमत पार्टीका नेता–कार्यकर्ता पनि सम्पर्क कार्यालय आसपास मात्रै होइन, काठमाडौंमा पनि देखिँदैनन् । कहाँ छन् त उनीहरू ? डा राउतसँगै जनमत पार्टीका सबै केन्द्रीय नेता जिल्ला दौडाहामा छन् । पुस पहिलो सातादेखि फागुन दोस्रो सातासम्म तराई–मधेसका ३० स्थानमा आमसभा गरेका छन् । यो साताभित्र थप चार ठाउँमा आमसभा गर्दै छन् । कार्यकर्तासँग छलफल, सर्वसाधारणसँग भेटघाट त छँदै छ । अर्को साता केन्द्रीय समितिको बैठक गर्ने तय गरेका छन् भने चैतको पहिलो सातासम्म राष्ट्रिय परिषद् बैठक आयोजना गर्ने तयारीमा छन् डा राउत । 

राजपा–समाजवादी फेरि एकताको गृहकार्यमा

राजपा र समाजवादी पार्टीबीच पार्टी एकताका लागि फेरि गृहकार्य सुरु भएको छ । २ पुसमा राजपा र नेकपाबीच राष्ट्रिय सभाको चुनावमा सहकार्य र दीर्घकालीन मुद्दामा छलफल गर्दै जाने सहमतिपछि राजपा–समाजवादी एकताको गृहकार्यमा अवरोध आएको थियो । तर, अब राजपाको संघीय सरकारमा सहभागिता कमजोर बन्दै गएपछि दुवै पार्टीको प्राथमिकताका एकतामा परेको हो । अहिले दुवै पक्षबीच अनौपचारिक संवाद चलिरहेको र अब आ–आफ्नो पार्टीमा छलफल गरेर दुवै पक्षका वार्ता टोलीबीच औपचारिक संवाद गर्ने तयारी भएको छ । राजपाले राजेन्द्र महतो र समाजवादीले राजेन्द्र श्रेष्ठको नेतृत्वमा पार्टी एकताका लागि वार्ता टोली बनाएका छन् । राजपा वार्ता टोलीका संयोजक महतोका अनुसार वार्ता टोलीबीच चाँडै नै वार्ताको तयारी भएको छ । ‘हामी चाँडै औपचारिक रूपमा वार्ता समितिको बैठक गर्न लागेका छौँ,’ महतोले नयाँ पत्रिकासँग भने, ‘त्यसपछि अध्यक्षण्डलको बैठकमा हामी छलफल गरेर टुंग्याउँछौँ ।’ वार्ता टोली बने पनि औपचारिक वार्ता अहिलेसम्म भएको थिएन । दुवै पार्टी औपचारिक वार्तामा बस्नुअघि आ–आफ्नो पार्टीभित्र छलफल गरिरहेका छन् ।

प्रदेश २ सरकारका दुई वर्ष

समाजवादी–राजपा गठबन्धन - अंकमा सहज, काममा असहज

दुई वर्षअघि प्रदेश २ को मुख्यमन्त्रीका रूपमा शपथ लिँदा तत्कालीन फोरमका नेता लालबाबु राउतले भनेका थिए, ‘हामीले गरेको मधेस आन्दोलनका कारण आज देश संघीयतामा गएको छ, यसलाई बलियो बनाउने एक मात्रै अभिष्ट हाम्रो हुनुपर्छ ।’ त्यतिवेला राउतकै नेतृत्वमा फोरम र राष्ट्रिय जनता पार्टी, राजपा मिलेर प्रदेश–२ को सरकार गठन भएको थियो । दुई वर्ष पुग्नै लाग्दा सरकार मात्रै होइन, सत्तागठबन्धनप्रति नै संशय उत्पन्न भएको छ । मुख्यमन्त्री राउत भने यस्ता संशयलाई हल्लाको संज्ञा दिँदै आएका छन् । 

एक–अर्काको नाडी छाम्दै नेकपा–राजपा

योजना र संवाद - ८ पुसमा समाजवादी पार्टी सरकारबाट बाहिरिएकै दिनदेखि सिंहदरबार पस्ने  राजपाको कसरत छ । समाजवादीको ठाउँमा राजपालाई भित्र्याउने नेकपाको पनि योजना छ । तर, डेढ महिना कसरत हुँदा पनि राजपाका लागि सिंहदरबारको ढोका अझै खुलेको छैन । सरकारमा सहभागितासँगै संविधान संशोधन, रेशम चौधरीको रिहाइ, उपसभामुख र प्रदेश २ को सरकारको हेरफेरसम्मको ‘प्याकेज डिल’को खोजीमा छन्, नेकपा–राजपा ।

नगद–उधारोको विवाद - नेकपा–राजपा सहकार्यका लागि तयार छन्, तर सहमति ‘उधारोमा होइन, नगदमा’ भन्ने ध्येयका साथ दुवै दलले एक–अर्काको नाडी छामिरहेका छन् । दुई मन्त्रालय लिएर राजपा संविधान संशोधनको सहमतिमा सरकारमा सहभागी होस् भन्ने नेकपाको चाहना छ । तर,  राजपाचाहिँ सिंहदरबार प्रवेशका लागि संविधान संशोधन उधारोमै भए पनि डिल्लीबजार कारागारमा रहेका आफ्ना सांसद रेशम चौधरीको रिहाइको सुनिश्चितता खोजिरहेको छ ।

राष्ट्रिय सभा निर्वाचनमा मिलेको सफलताबाट उत्साहित सत्तारुढ नेकपा र राजपा उपसभामुख, प्रदेश २ को सरकार र संघीय सरकारको सहकार्यका विषयमा एक–अर्काको नाडी छाम्दै ‘पर्ख र हेर’को रणनीतिमा देखिएका छन् ।  नेकपाका शीर्ष नेताहरू तथा प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली समाजवादी पार्टीसँग जस्तै सहमति गरेर राजपालाई सत्ता सहयात्री बनाउने कोसिसमा छन्, तर राजपा नेपाल नेकपा आफूहरूको मागमा कतिसम्म लचिलो बन्छ भनेर पर्खिरहेका छन् । प्रधानमन्त्री ओलीले समाजवादीलाई जस्तै ‘उधारो सहमति’ गराउन खोजेको राजपाका नेताहरूको बुझाइ छ । 

प्याकेज सहमतितिर नेकपा–राजपा

राष्ट्रिय सभा निर्वाचनमा अपेक्षित परिणाम आएपछि नेकपा र राजपाले सहकार्यलाई निरन्तरता दिन ‘प्याकेज’ सहमतिका लागि प्रयास अघि बढाउने भएका छन् । प्रदेश २ मा नेकपा–राजपा गठबन्धनबाट दुई–दुई सांसद निर्वाचित भएसँगै विश्वासको आधार खडा भएको भन्दै दुवै दलका नेताहरूले सहकार्यका लागि प्याकेज सहमतिसहित अघि बढ्ने ढोका खुलेको टिप्पणी गरेका छन् । राजपा अध्यक्षमण्डलका सदस्य राजकिशोर यादवले राष्ट्रिय सभाको निर्वाचन भरखर सकिएकाले अब अन्य विषयमा छलफल हुने बताए । ‘राष्ट्रिय सभा निर्वाचनको परिणामले एउटा विश्वासको वातावरण तय गरेकै हो,’ यादवले भने, ‘यद्यपि, अहिले नै के हुन्छ सबै भन्न सकिन्न । हेरौँ, अब कसरी आपसी छलफल अगाडि बढ्छन् ।’ उपसभामुखसहित अन्य समसमायिक राजनीतिक अवस्थामा नेकपासँग अनौपचारिक कुराकानी चलिरहेको यादवले स्वीकार गरे पनि नेकपा र राजपाबीच हुन लागेका सहमतिका विषय भने खुलाउन चाहेनन् ।